Ύστερα από πέντε χρόνια στην Ισπανία, με ένα συμβόλαιο για μόνιμη θέση ερευνητικού προσωπικού,  η αστροφυσικός Amaya Moro-Martín αναγκάζεται να μεταναστεύσει για δεύτερη φορά στις ΗΠΑ. Αυτή είναι ανοιχτή επιστολή που δημοσίευσε στον Ισπανό πρωθυπουργό, κεντρίζοντας τεράστιο ενδιαφέρον στο διαδίκτυο, μεταφρασμένη στα Ελληνικά.

Αξιότιμε Πρωθυπουργέ, κ. Μαριάνο Ραχόι,

Εκμεταλλευόμενη τις καλοκαιρινές διακοπές, και για να ελαχιστοποιήσω το κόστος της επικείμενης υπερατλαντικής μου μετακόμισης, αδειάζω το γραφείο μου στο Ισπανικό Συμβούλιο Εθνικής Έρευνας (CSIC)  και επιθυμώ να σας επιστρέψω μερικά έγγραφα που δε θα μου είναι πλέον χρήσιμα.

Πρώτον, το επίσημο έγγραφο που πιστοποιεί ότι πληρώ τις προϋποθέσεις για το Πρόγραμμα για την Προώθηση, την Ενσωμάτωση και την Εντατικοποίηση των Ερευνητικών Δραστηριοτήτων (το 13ο Πρόγραμμα). Εκτιμώ την ευγενική κίνηση του Υπουργείου Οικονομικών και Ανταγωνιστικότητας, όμως δεν καταλαβαίνω πώς οι έννοιες της «προώθησης», του «ανταγωνισμού» και της «εντατικοποίησης» μπορούν να αποκτήσουν νόημα στα πλαίσια της υπάρχουσας κατάστασης της έρευνας στην Ισπανία (ούτε, πράγματι, και η έννοια της «ερευνητικής δραστηριότητας», πέρα από το βασικό). Παρόλα αυτά, σας ευχαριστώ για την επιβεβαίωση πως είμαι ικανή να διεξάγω έρευνα× την κριτική της επιστημονικής κοινότητας δεν είναι να την εμπιστεύεται κανείς.

Επίσης, σας επιστρέφω την επίσημη επικύρωση του διδακτορικού διπλώματος που απέκτησα στις ΗΠΑ, μαζί με τα δεκάδες έγγραφα που ήταν απαραίτητα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας επικύρωσης. Όλα τα έγγραφα συνοδεύονται από την Σφραγίδα της Χάγης, την υπογραφή του Κυβερνήτη της Πολιτείας , την επίσημη μετάφραση από τα Αγγλικά στα Ισπανικά, καθώς και τα επικυρωμένα αντίγραφα υπογεγραμμένα από τον Ισπανό πρόξενο στην Νέα Υόρκη. Επιπλέον, συμπεριέλαβα και λεπτομερείς περιγραφές όλων των μαθημάτων που παρακολούθησα ενώ εργαζόμουν πάνω στο διδακτορικό μου. Είμαι σίγουρη πως παρουσίασαν μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τον Κυβερνήτη, όσο και για τον Πρόξενο. Είμαστε ευτυχείς που η Ισπανία ηγείται της εκστρατείας για την επικύρωση ακαδημαϊκών εγγράφων – πέρα από τα σύνορά μας, οποιοδήποτε ακαδημαϊκό έγγραφο από ένα αξιοσέβαστο πανεπιστήμιο   θεωρείται έγκυρο, ένα αληθινό σκάνδαλο.

Το έγγραφο που φυλάσσω με τη μεγαλύτερη προσοχή, το οποίο επίσης συμπεριλαμβάνεται στο πακέτο που σας αποστέλλω, είναι το ΦΕΚ το οποίο περιγράφει τη σύμβαση εργασίας μου υπό το Πρόγραμμα Ramón y Cajal. Έχω υπογραμμίσει για εσάς με κίτρινο την παράγραφο που περιγράφει λεπρομερώς τη ρητή δέσμευση για τη δημιουργία μόνιμης θέσης ερευνητή, πέραν των σχετικών αξιολογήσεων. Ήταν η συγκεκριμένη παράγραφος που με παρακίνησε να επιστρέψω στις ΗΠΑ μετά πάνω από μία δεκαετία. Επιπλέον, σας επιστρέφω ένα άλλο ΦΕΚ, εκείνο του προσφάτως επικυρωμένου Νόμου για την Επιστήμη που επίσης επιβεβαιώνει τη δημιουργία τέτοιας θέσης, εισηγητής του οποίου υπήρξε το κόμμα σας. Τοποθέτησα τα δύο αυτά έγγραφα σε μια πλαστική σακούλα διότι, όπως και άλλα ΦΕΚ, είναι για πέταμα.

Επιπλέον, σας αποστέλλω τις 700 σελίδες πιστοποιητικών και εγγράφων που μου ζητήθηκαν για το ειλικρινές του βιογραφικού μου σημειώματος, το οποίο δε θα μου χρησιμεύσει περαιτέρω, λόγω της αναστολής των προσλήψεων. Η συλλογή όλων αυτών των εγγράφων ήταν ένα εξαιρετικά ευχάριστο ερευνητικό πρότζεκτ. Θα πρέπει να γνωρίζετε πως, για τις πάμπολλες αιτήσεις για εργασία που υπέβαλα εκτός Ισπανίας, ο αριθμός των απαιτούμενων εγγράφων ήταν ελαφρώς μικρότερος, περί τις 10 σελίδες: μια ερευνητική πρόταση κι ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα, που δεν χρειάζεται να επαληθεύεται απο πιστοποιητικά, καθώς η ερευνητική κοινότητα λειτουργεί στα πλαίσια ενός κώδικα τιμής. Αν επιθυμείτε, μετά χαράς μου να σας τον εξηγήσω μια μέρα.

Θα πρέπει να ξέρετε ότι ποτέ δεν κατάφερα να κάνω αίτηση για θέση διδασκαλίας σε κάποιο πανεπιστήμιο της Ισπανίας, διότι δεν είμαι κάτοχος της επίσημης διαπίστευσης της Εθνικής Υπηρεσίας για την Ποιοτική Αξιολόγηση και την Πιστοποίηση(ANECA), μια διαπίστευση η οποία δίνεται μόνο σε όποιον έχει κάποιον προηγούμενο σύνδεσμο με Ισπανικό πανεπιστήμιο. Περιέργως, ούτε το πανεπιστήμιο του Πρίνστον, ούτε και αυτό του Μπέρκλυ εξέφρασε κάποια ένσταση για την έλλειψη μιας τέτοιας διαπίστευσης, όταν πέρασα από συνέντευξη πριν από μερικά χρόνια για κάποια θέση διδασκαλίας στα εν λόγω εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ίσως, θα έπρεπε να εξερευνήσουμε την σχέση διαπερατότητας και διάκρισης, μιας που μας απασχολεί τόσο πολύ η διεθνής κατάταξη των ισπανικών πανεπιστημίων.

Σας επιστρέφω, επίσης, την επιστολή που το Ισπανικό Ίδρυμα για την Επιστήμη και την Τεχνολογία (FECYT)  είχε την καλοσύνη να στείλει στην παλιά μου διεύθυνση στο Πρίνστον πριν από μερικές εβδομάδες. Σκοπός της επιστολής αυτής ήταν η προώθηση του «ισπανικού μπραντ» μέσω του προγράμματος «Η επιστήμη της Ισπανίας στο εξωτερικό».  Σας παρακαλώ, ενημερώστε τους πως επέστρεψα στην Ισπανία πριν από πέντε χρόνια, και τώρα που θα ξενιτευτώ, η επιστήμη που θα παράγω δεν θα είναι Ισπανική, ούτε χάρη στην Ισπανία. Αντιθέτως, θα συνεχίσω να παράγω επιστήμη παρά την Ισπανία. Λοιπόν, πείτε τους, σας παρακαλώ, να μη μου στείλουν το ίδιο στη νέα μου δουλειά στη ΝΑΣΑ. Οι άκαρπες αυτές προσπάθειες να τοποθετηθούν ισπανοί ερευνητές στο εξωτερικό θα έπρεπε ανταυτού να εστιάσουν  στον εντοπισμό των πάμπολλων ερευνητών που βρίσκονται ακόμα στην Ισπανία, των οποίων η ασφάλεια κρέμεται από μία κλωστη. Ίσως θα ήταν χρήσιμο να εξετάσετε το μέγεθος του προβλήματος, να αναλύσετε τα αίτιά του και να σχεδιάσετε μια στρατηγική για την επίλυσή του.

Συγγνώμη; Δε γνωρίζετε σε ποιο πρόβλημα αναφέρομαι; Μα, φυσικά, στο ότι τα «μεγάλα μυαλά» φεύγουν στο εξωτερικό, κάτι που η κυβέρνησή σας συνεχώς απορρίπτει ως κλισέ. Έχω έναν καινούργιο ευφημισμό να προτείνω ως προσθήκη στο ήδη ευφάνταστο ρεπερτόριο της κυβέρνησής σας: ακατάπαυστη εργασία.

Το ξέρω πως έχετε αντίγραφα (γιατί σας τα στείλαμε εμείς οι ίδιοι), όμως, επιτρέψτε μου να σας στείλω το CD με τις 50.000 υπογραφές υπέρ της πρώτης Ανοιχτής Επιστολής για την Επιστήμη, και ένα ακόμα με τις 80.000 υπογραφές υπέρ της δεύτερης. Και επιτρέψτε μου μία ταπεινή πρόταση: στην πύλη του Υπουργείου Οικονομικών και Ανταγωνιστικότητας, η οποία ήταν κλειστή στις 14 Ιουνίου, όταν έφτασε η μεγαλύτερη πορεία διαμαρτυρίας ερευνητών στην ιστορία της Ισπανίας, παρακαλούμε να υπάρχει διαθέσιμη κολλητική ταινία. Έτσι, θα μπορέσουμε να κολλήσουμε την επόμενη Ανοιχτή Επιστολή στην πύλη, όπως αναγκαστήκαμε να κάνουμε τον περασμένο Ιούνιο. Ή, ίσως, θα μπορούσατε να κρεμάσετε έναν φελλοπίνακα. Καταλαβαίνω πως και τα δύο μαζί, η κολλητική ταινία και ο φελλοπίνακας, ίσως ξεπεράσουν τον ετήσιο προϋπολογισμό για την Έρευνα και την Ανάπτυξη, γι’ αυτό μην ανησυχείτε, μας κάνει ή το ένα ή το άλλο.

Σας επιστρέφω, επίσης, τα αντίγραφα όλων των δηλώσεων της κυβέρνησής σας σχετικά με το πώς η Ισπανία συνεχίζει να στοιχηματίζει στην έρευνα και την ανάπτυξη: το μόνο συμπέρασμα στο οποίο μπορώ να καταλήξω είναι πως το στοίχημα έγινε στο Eurovegas και χάσαμε. Σας επιστρέφω όλες αυτές τις δηλώσεις στο ίδιο πνεύμα που τις λάβαμε. Πράγματι, δεν μπορώ να κατηγορήσω εσάς προσωπικά ότι είπατε ψέματα, γιατί, ακριβώς, δεν είπατε τίποτα, απολύτως τίποτα σχετικά με το θέμα. Σε κάθε περίπτωση, σας αποστέλλω τα στοιχεία επικοινωνίας 156 ισπανών και ξένων δημοσιογράφων, στους οποίους είχα την ευχαρίστηση μέχρι στιγμής να μιλήσω σχετικά με την πολιτική σας για την επιστήμη ίσως κάποια μέρα αποφασίσετε να πείτε καμιά κουβέντα πάνω στο θέμα. Είμαστε όλοι αυτιά!

Σε αυτό το ογκώδες πακέτο περικλείω, επίσης, και το πιστοποιητικό της απογραφής μου, και σκέφτομαι αν θα πρέπει να σας επιστρέψω το διαβατήριο της εννιάχρονης κόρης μου. Έχει διπλή υπηκοότητα, όμως το μέλλον μας στην Ισπανία είναι τόσο αβέβαιο που αναρωτιέμαι αν θα της ξαναχρειαστεί ποτέ το ισπανικό διαβατήριο. Ορίστε, λοιπόν. Σας τα στέλνω με έναν κόμπο στο λαιμό, αυτόν τον διπλό κόμπο στο λαιμό κάποιου που αντιμετωπίζει την ξενιτιά για δεύτερη φορά.

Τέλος, σε αντάλλαγμα όλων αυτών των εγγράφων που σας επιστρέφω, έχω μόνο μία παράκληση: να μου δώσετε πίσω την αξιοπρέπεια μου ως ερευνήτρια. Κι αν δεν σας κάνει κόπο, να βάλετε στο ίδιο πακέτο και την αξιοπρέπεια όλων των ερευνητών της Ισπανίας, και, παρακαλώ, μην ξεχάσετε κι εκείνους στις Ανθρωπιστικες Επιστήμες.

Μαριάνο, κατά τη διάρκεια της θητείας σου, η έρευνα σε αυτή τη χώρα έχει βουλιάξει αναπόφευκτα στην άβυσσο της Τάφρους των Μαριανών. Και παρόλο που οι επιστημονικοί μας συνεργάτες έχουν ανακαλύψει πως υπάρχει ζωή εκεί κάτω, πρέπει να σε ενημερώσω πως είναι μόνο βακτήρια.

Με εκτίμηση

Μια ερευνήτρια

Η  Amaya Moro–Martín είναι ερευνήτρια του προγράμματος Ramón y Cajal στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών (CSIC) και εκπρόσωπος της πλατφόρμας Investigación Digna.

Πηγή: El Pais

http://sociedad.elpais.com/sociedad/2013/08/19/actualidad/1376935600_483731.html